International Conference “Literature and Immigration” in Warsaw (25/3/2010)

An international conference “Literature and Immigration” took place in Warsaw on the 25^th March, under the auspices of the European Commission and EUNIC (EU National Institutes of Culture).
The conference was organized by Goethe Institut, Austrian Cultural Forum, Danish Institute, Romanian Cultural Institute, the Swedish Embassy and the Press Office of the Greek Embassy, all of them members of EUNIC, as well as by the Representation in Poland of the European Commission and the Centre of Modern Art Zamek Ujazdowski, where the conference took place.
Scholars involved in academic research related with the topics of literature and immigration were invited to share their views with writers that have chosen to write in a foreign language.
  

The writer Kallifatides

 Greece was represented by the Albanian writer and journalist, Gazmend Kapllani, who lives and works in Greece and the writer Theodor Kallifatides, who has lived the last 45 years in Sweden, publishing more than 40 books.
Both writers were invited by the Press Office, with the support of the Greek Book Centre. 

Kapllani spoke about “The strange language of dreams”: ”I think that writing in a language that is not your mother tongue is a privilege and a trap at the same time. It’s a trap because every time that you are not satisfied with what you are writing, you’re tempted to blame your failure on the “foreign” language. In a way, it becomes your scapegoat. 

The writer and journalist Kapllani

On the other hand, it’s a privilege, because the relationship between yourself and that language is a relationship of a never ending curiosity. You never take it for granted. This happens for the sole reason that it was never given to you, you had to “conquer” it. You are in a constant search for yourself and this language. The foreign language will never fully be yours in the same way your mother tongue is. I believe that the relationship one has with one’s mother tongue always contains an element of routine and heaviness. The relationship with the “foreign” language never becomes routine. It gives you a sense of lightness and freedom, a desire to play and conquer. The relationship with your mother tongue seems similar to the maternal affection. The relationship with a foreign language that you acquired resembles a love affair. At least, this is what I can say about my relationship with the Greek language. I feel that I am no longer a stranger to the Greek language. But I am not a native either. Therefore, I do not live inside the Greek language either as a stranger, or as a native. Maybe I live within it as a strange one”. 
Kallifatides, who has published novels, poetry collections, travel essays and plays, has received numerous awards for his works which usually revolve around his experience of Greece and of being Greek in foreign domains and almost all his works have been translated and published in more than twenty languages.
During the conference, he stressed that for him the Greek language is the language of connotations and feelings, and the Swedish language is an intellectual language. He mentioned the problems of writing in your own language and the privileges of writing in a foreign language. He considers himself an immigrant and a writer and not an immigrant writer.

Advertisement

“Literature and Immigation” Conference in Warsaw (25/3/2010)

Ημερίδα  «Λογοτεχνία και Mετανάστευση»
Πέμπτη, 25 Μαρτίου
12:00 – 14:00
&
15:15 – 19:00
Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Zamek Ujazdowski (οδόςJazdow 2, Βαρσοβία)

Μια από τις πιο συναρπαστικές δοκιμασίες για τους συγγραφείς είναι χωρίς αμφιβολία η εγκατάλειψη της μητρικής τους γλώσσα και η απόφαση δημιουργίας σε μια ξένη γλώσσα.
Η διεθνής ημερίδα «Λογοτεχνία και Μετανάστευση», υπό την αιγίδα του  EUNIC Cluster Βαρσοβίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα εξετάσει το φαινόμενο «Λογοτεχνία και Μετανάστευση» στην Ευρώπη του 20^ου αιώνα, σε μια προσπάθεια αναζήτησης της ταυτότητας της σύγχρονης Ευρώπης.
Η ημερίδα αυτή αποτελεί μια ευκαιρία να συναντηθούν επιστήμονες που μελετούν το φαινόμενο της μεταναστευτικής λογοτεχνίας και συγγραφείς που αντιμετώπισαν την πρόκληση να γράψουν στην γλώσσα της θετής πατρίδας τους.
Θα εξηγήσουν τις αιτίες και τις συνέπειες των αποφάσεων τους, θα διαβάσουν  αποσπάσματα των έργων τους στο πρωτότυπο και θα απαντήσουν σε ερωτήσεις των συμμετεχόντων στην ημερίδα.
Έχουν προσκληθεί επιφανείς επιστήμονες (συζήτηση στις 12.00): Gazmend Kapllani (Ελλάδα), AndreasSchumann (Γερμανία), MirinaRuncan (Ρουμανία), SandraVlasta (Αυστρία), StenPultzMoslund (Δανία).
Γνωστοί συγγραφείς έχουν, επίσης, προσκληθεί ( συζήτηση στις 15.15): Artur Becker(Γερμανία), Θοδωρής Καλλιφατίδης (Ελλάδα-Σουηδία), Lam Quang My (Πολωνία), Julya Rabinowich (Αυστρία), Matei Visniec (Ρουμανία).
Την συζήτηση θα συντονίσει ο Jan Fellerer, καθηγητής του Πανεπιστήμιου της Οξφόρδης.
Διοργανωτές:  Αυστριακό Μορφωτικό Ινστιτούτο, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Zamek Ujazdowski, Μορφωτικό Ινστιτούτο Δανίας, Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Αντιπροσωπεία στην Πολωνία, Ινστιτούτο Goethe, Ρουμανικό Πολιτιστικό Ινστιτούτο, Πρεσβεία της Ελλάδας – Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας, και Πρεσβεία της Σουηδίας.    

Konferencja „Literatura i imigracja”
czwartek, 25 marca, godz. 12:00–19:00
CSW Zamek Ujazdowski, ul. Jazdów 2, Warszawa

Jednym z najbardziej skrajnych doświadczeń dla pisarza jest bez wątpienia porzucenie języka ojczystego i podjęcie decyzji o tworzeniu w języku obcym. Międzynarodowa konferencja „Literatura i imigracja”, zorganizowana przez EUNIC Cluster Warszawa i Komisję Europejską – Przedstawicielstwo w Polsce*, pragnie przyjrzeć się zjawisku literatury emigracyjnej w Europie XXI w. i zbadać je z akademickiej i osobistej perspektywy. Chcemy spróbować znaleźć klucz do tożsamości współczesnej Europy.
Konferencja będzie niepowtarzalną okazją do spotkania naukowców badających zjawisko pisarstwa emigracyjnego oraz samych pisarzy, którzy podjęli wyzwanie tworzenia w języku swojej przybranej ojczyzny. Będą oni tłumaczyć powody i wyjaśniać konsekwencje swoich decyzji, a na zakończenie przeczytają fragmenty swoich utworów w oryginale oraz odpowiedzą na pytania uczestników.
Zaprosiliśmy wybitnych naukowców (dyskusja panelowa o godz. 12:00): dr Gazmend Kapllani (Grecja), prof. dr Andreas Schumann (Niemcy), dr Miruna Runcan (Rumunia), dr Sandra Vlasta (Austria), dr Sten Pultz Moslund (Dania).
Naszymi gośćmi będą też znakomici pisarze (dyskusja panelowa o godz. 15:00): Artur Becker (Niemcy), Theodor Kallifatides (Szwecja), dr Lam Quang My (Polska), Julya Rabinowich (Austria), Matei Vişniec (Rumunia). Spotkanie poprowadzi dr Jan Fellerer, profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego, ekspert w dziedzinie wielokulturowości i wielojęzyczności w Europie.
Partnerzy: Agencja Dramatu i Teatru ADiT, Instytut Książki, Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa “Borussia”, Wydawnictwo Czarne, Wydawnictwo W.A.B.
* Organizatorzy: Austriackie Forum Kultury w Warszawie, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Duński Instytut Kultury, Komisja Europejska – Przedstawicielstwo w Polsce, Goethe-Institut Warschau, Rumuński Instytut Kultury w Warszawie, Ambasada Grecji – Biuro Prasowe i Ambasada Szwecji

Ζακλίν ντε Ρομιγύ “Μαθήματα ελληνικών”

Χωρίς όραση, η 96χρονη γαλλίδα ελληνίστρια Ζακλίν ντε Ρομιγύ εξακολουθεί να γράφει για την επικαιρότητα των αρχαίων ελληνικών, δίνοντάς μας σύντομα μαθήματα γλώσσας.
Σε μια εποχή έντονων ανακατατάξεων η 96χρονη Ζακλίν ντε Ρομιγύ εξακολουθεί να είναι η πιο ζωηρή υπέρμαχος μιας υπόθεσης φαινομενικά χαμένης: της διατήρησης των ελληνικών γραμμάτων στα ευρωπαϊκά σχολεία. Η συγκυρία είναι δύσκολη. Πρώτον, τίθεται το ερώτημα πόσες πιθανότητες έχει η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας να επιζήσει στον καιρό της «ψηφιακής επανάστασης» και της διάδοσης του Διαδικτύου. Και σαν να μην έφτανε αυτό, εδώ και μισό αιώνα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες πλήττει τις κλασικές σπουδές μια ιδιαιτέρως σοβαρή και επικίνδυνη κρίση. Εκδηλώθηκε αντίδραση στην ιδέα ότι τα αρχαία έργα ήταν ανέκαθεν ανώτερα. Υποστηρίχτηκε η άποψη ότι έχουμε «κατακλυστεί από τα ελληνικά!». Δημιουργήθηκαν έριδες που θα μπορούσαν να συνοψιστούν στον τίτλο «Διαμάχη ανάμεσα στους Αρχαίους και στους Σύγχρονους». Σε αυτόν τον αγώνα η μεγάλη κυρία των ελληνικών γραμμάτων προχωρεί για άλλη μία φορά ένα βήμα μπροστά από την εποχή της. Προβλέπει ότι η κρίση θα είναι σύντομη. Και προκειμένου να μην τρέφει κανείς καμία αμφιβολία ως προς αυτό, αφήνει μία ακόμη παρακαταθήκη στους επιγόνους της με το βιβλίοΜαθήματα ελληνικών(γαλλικός τίτλος:Ρetites lecons sur le grec ancien, δηλαδή Σύντομα μαθήματα αρχαίων ελληνικών ), το οποίο έγραψε το 2008 αμέσως μετά τοΡourquoi la Grece? (Γιατί η Ελλάδα;). Αυτή τη φορά απλώς χρειάστηκε τη συνεργασία της πρώην μαθήτριάς της, επίσης ελληνίστριας, Μονίκ Τρεντέ.
 Η συγγραφέας μάς θυμίζει ότι η εν λόγω διαμάχη δεν είχε τη δύναμη να ανακόψει τη διάδοση των ελληνικών, τα οποία συνέχισαν να διδάσκονται όλο και πιο έντονα όχι μόνο στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στον Νέο Κόσμο, ενώ ακόμη πολλά έργα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας αντλούν την έμπνευσή τους από την Ελλάδα. Η Ελλάδα, ο μύθοι της, οι ήρωές της εξακολουθούν να είναι «στη μόδα»… Και αυτό δεν είναι διόλου παράξενο. Με βάση τη σύντομη ιστορική αναδρομή της ντε Ρομιγύ σε αυτό το βιβλίο, στο σημείο που μπορεί να νομίσει κανείς ότι όλα τελειώνουν για την ελληνική γλώσσα, εκεί ακριβώς όλα αρχίζουν. «Συνέβη αυτό όταν το Βυζάντιο, τη μόνη ελπίδα που είχε απομείνει για να διατηρηθεί ζωντανή η ελληνική γλώσσα, έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Αντί να πεθάνει η ελληνική γλώσσα μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, ήταν ακριβώς τότε που πολλοί Ελληνες της Κωνσταντινούπολης μετανάστευσαν στην Ευρώπη, εκδηλώθηκαν κάποιες προσπάθειες αναβίωσης των ελληνικών στη Φλωρεντία, άρχισε ο Ερασμος στο Ρότερνταμ να προτρέπει ολόκληρη την Ευρώπη να μάθει ελληνικά, ήρθε και η ανακάλυψη της τυπογραφίας το 1440 και συνέβαλε καθοριστικά όχι μόνο στη διάδοση των γραμμάτων και στην κυκλοφορία των γλωσσών, αλλά και στην εξάπλωση της διδασκαλίας των ελληνικών (…). Και αν νιώθουμε ότι μπαίνουμε σε έναν νέο Μεσαίωνα, αν οι μελετητές των αρχαίων γλωσσών, που αρχίζουν να σπανίζουν πλέον στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, θυμίζουν αναπόφευκτα τους αντιγραφείς του 13ου αιώνα που με τον ζήλο τους κρατούσαν άσβεστη τη φλόγα στα κελιά των μοναστηριών, μπορούμε τουλάχιστον να ελπίζουμε, καθώς όλα οδεύουν πιο γρήγορα σήμερα από ό,τι στο παρελθόν, ότι η κρίση θα είναι σύντομη και θα παρέλθει γρήγορα».
Η Ζακλίν ντε Ρομιγί μοιάζει να έχει υπόψη της την πολύ σύγχρονη φαινομενολογία των προβλέψεων όταν αποφαίνεται στα Μαθήματα ελληνικών: «Οπως και να ΄χει- και για να παραμείνουμε στην εκπληκτική ιστορία μιας εξελικτικής πορείας που μας οδηγεί από τον 15ο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 21ο- το σίγουρο είναι πως σαστίζει κανείς μπροστά στη δύναμη με την οποία διαδόθηκε η ελληνική γλώσσα μέσα από τόσες κρίσεις και αναγεννήσεις». Υπάρχει μια σιωπηρή υπόσχεση σε μια διαδικασία φυσιολογικής ανάπτυξης, την οποία εγγυάται η φύση. Πώς εξηγείται όμως το συγκεκριμένο φαινόμενο; Ο πρώτος λόγος που συνέβαλε καταλυτικά στην εξάπλωση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας ανά τους αιώνες ήταν η άρρηκτη σχέση η οποία συνέδεσε τη γλώσσα με τη θαυμαστή ακτινοβολία των έργων που γράφηκαν σε αυτήν. Πέρα από το ότι η Ελλάδα επινόησε διαδοχικά όλα σχεδόν τα λογοτεχνικά είδη, σχεδόν όλους τους μύθους και μεγάλο αριθμό σπουδαίων φιλοσοφικών δογμάτων, η ελληνική γλώσσα δεν αποτελεί μόνο μέσο πρόσβασης στα ίδια τα κείμενα. Είναι εξίσου αλήθεια ότι το ποιόν της ελληνικής γλώσσας διαμόρφωσε το ποιόν των έργων. 
Οπως επιχειρεί να δείξει η συγγραφέας σε αυτό το ύστατο εγχειρίδιο ελληνικών με πλήθος παραδειγμάτων, τα λογοτεχνικά έργα επιβλήθηκαν μέσα στους αιώνες ακολουθώντας μια συνεχή ροή από επινοήσεις που επέτρεπαν στη γλώσσα να ανανεώνεται, προσδίδοντάς της μια αίσθηση γλωσσικής έκφρασης η οποία συνδυάζει ακρίβεια και ομορφιά. Εκπλήσσεται κανείς από την ικανότητα της γλώσσας αυτής να εκφράζει τόσες ποιητικές και φιλοσοφικές ανακαλύψεις, σημειώνει η Ρομιγύ. Το πυκνό αισχύλειο ύφος συνοδεύεται από υποβλητικές παρομοιώσεις και επινοήσεις λέξεων σπάνιας τόλμης: «αργυραμοιβός σωμάτων» ήταν ο θεός του πολέμου Αρης, σαν μικροτραπεζίτης που αντάλλασσε τους νεκρούς όπως ανταλλάσσουμε νομίσματα. Η ευρηματικότητα συνεχίζεται όταν αποκαλεί την ωραία Ελένη «πολυλάνωρ», δηλαδή γυναίκα με πολλούς άντρες, ενώ για το όνομά της σχολιάζει ότι Ελένη σημαίνει «ελένας» (από το ελείν και ναυς), «αυτή που ρημάζει τα καράβια» (Καραβοπνίχτρα). Μάλιστα, η ευφάνταστη υβριστική έκφραση του Αριστοφάνη «κρουνοχυτρολήραιον ει»- λέξη που κατασκεύασε ο ποιητής από τον κρουνό (πηγή), τον χύτρο (τσουκάλι) και το ληρέω (μωρολογώ), για να πει «είσαι ανόητος πολυλογάς»- έχει επιβιώσει, κάτι που πιθανότατα γνώριζε η Ρομιγύ αλλά όχι οι αναγνώστες της, παραλλαγμένη ως τις μέρες μας: «είσαι κρασοκανάτας». ΄
Τα πράγματα σοβαρεύουν όταν έχουμε τη δημιουργία λέξεων ή παραγώγων που επιτρέπουν ακριβέστερη νοηματοδότηση σε ιδέες και νοήματα. «Σήμερα είμαστε σε θέση να αποτιμήσουμε το μέγεθος της αθηναϊκής ευρηματικότητας η οποία, ακριβώς στο κατώφλι του 5ου αιώνα π.Χ., δημιούργησε εντελώς συνειδητά τη λέξη «δημοκρατία». Ο όρος επινοήθηκε ταυτόχρονα με το πολιτικό σύστημα που περιέγραφε και που ίδρυσαν τότε οι Αθηναίοι» γράφει η Ρομιγύ. Την ίδια εποχή γίνεται η διάκριση μεταξύ «ηγεμονίας» και «αυτοκρατορίας», δημοκρατίας και δημαγωγίας, ταξινομούνται οι διάφορες μορφές συγκρότησης μιας πολιτείας. «Ολα αυτά εγγράφονται στον 5ο αιώνα, στον αιώνα της αθηναϊκής ακτινοβολίας, αλλά εγγράφονται πλέον και στις οριστικές κατακτήσεις του πνεύματος και της γλώσσας». Η επινόηση λέξεων και ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου πήγαιναν μαζί με την εκλέπτυνση της πολιτικής ανάλυσης. Και παρ΄ όλο που η ελληνική θεωρείται σήμερα νεκρή γλώσσα, μια πλειάδα λέξεων που κατασκευάζονται στη Δύση για να προσδιορίσουν νέες πραγματικότητες είναι ελληνικές- το τηλέφωνο, ο φιλοτελισμός, η ψυχανάλυση. Ακόμη και το όνομα Ευρώπη είναι ελληνικό. Ανήκει στην πριγκίπισσα που ερωτεύεται ο Δίας όταν τη βλέπει να παίζει με τις φίλες της στην παραλία της Σιδώνας. «Είτε μιλάμε για γλώσσα είτε για λογοτεχνία ή για τέχνη, η ελληνική κληρονομιά δεν είναι απλώς μια κληρονομιά κοινή σε όλους τους λαούς της Ευρώπης» καταλήγει η Ρομιγύ. «Είναι ο αρχικός πυρήνας, η “μαγιά” θα λέγαμε της Ευρώπης». Και ακόμη παραπέρα: με τρόπο σταθερό και επίμονο, μέσα από την αρχαία τραγωδία ή την πολιτική επιστήμη, τη μυθολογία ή την ιστορία, το ελληνικό πνεύμα επικεντρώθηκε στην «ανθρώπινη κατάσταση» και όχι στις ιδιαιτερότητες του «ιδιωτεύοντος» ανθρώπου.
«Είναι σίγουρο ότι οι Ελληνες και βίαιοι ήταν, και πολέμους, ακόμα και εμφύλιους, έκαναν. Αυτά είναι τα γεγονότα. Αλλά, όμως, υπάρχουν και τα κείμενα. Κι αυτά εκφράζουν ομόθυμα την άποψη ότι είναι φοβερό να ζει κανείς μέσα στη βία, ότι πρέπει να την ελαττώσουν και να τη σταματήσουν. Ολα τα αρχαία ελληνικά κείμενα που μας έχουν παραδοθεί καταδικάζουν τον πόλεμο με τέτοια δύναμη που παραμένουν μέχρι σήμερα πρότυπα» είπε η αδιαφιλονίκητη μεγάλη κυρία των ελληνικών σπουδών σε παλαιότερη συνέντευξή της στο περιοδικό «Le Ρoint». Για αυτόν τον λόγο έμαθε ελληνικά ο Λουκιανός από τα Σαμόσατα της Συρίας τον 2ο αιώνα μ.Χ., και έγινε τόσο διάσημος συγγραφέας που ενέπνευσε τον Ερασμο στο Ρότερνταμ, τον 15ο αιώνα, ο οποίος βοηθάει τώρα με τη σειρά του τους νεαρούς απογόνους των Γαλατών χιλιόμετρα μακριά από την πατρίδα του να ανακαλύψουν την ελληνική γλώσσα. Κατά τη Ζακλίν ντε Ρομιγύ, η κρίση της εποχής μας αφορά ουσιαστικά στην πραγματικότητα την οργάνωση της εκπαίδευσης διότι, κατά γενική ομολογία, τα ελληνικά απολαμβάνουν την εύνοια των περισσοτέρων μας.
Εκδόσεις Ωκεανίδα
(Πηγή: Το Βήμα)

Forthcoming Publications about Greece & its Neighbours

(GREEK NEWS AGENDA)   “In the long shadow of Europe: Greeks and Turks in the era of post-nationalism” Othon Anastasakis, Kalypso Nicolaïdis and Kerem Oktem (eds.) (Leiden: Brill, 2008) “Modern Greece in the Balkans: Antagonisms and interactions” Othon Anastasakis, Dimitar Bechev and Nicholas Vrousalis (eds.) (Cambridge Scholars Press, 2009) “Mediterranean Frontiers: Conflicts, Borders and Memories in a Transnational World””Dimitar Bechev and Kalypso Nicolaïdis (eds.) (IB Tauris, 2009)  Source: South East European Studies @ Oxford University – Newsletter, June 2008; Secretariat General of Information: Greece – Major Think Tanks