Εκδηλώσεις για τον Παπαδιαμάντη – Ημερίδα Πανεπιστημίου Βαρσοβίας & Αφήγηση Παραμυθιών (Βαρσοβία, 28-29/9/2012)

Στις 28 και 29 Σεπτεμβρίου το Ινστιτούτο Διεπιστημονικών Ερευνών “Artes Liberales” (Τμήμα Ελληνικών Σπουδών) του Πανεπιστημίου Βαρσοβίας και ο Σύνδεσμος «Φίλων της Ελλάδας» διοργάνωσαν εκδηλώσεις με τίτλο «Ο Παπαδιαμάντης στην Βαρσοβία», οι οποίες περιελάμβαναν επιστημονική ημερίδα και αφήγηση παραμυθιών.
Την Παρασκευή, 28 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε ημερίδα με θέμα «Επιστημονικό απόγευμα με τον Παπαδιαμάντη», στην διάρκεια της οποίας αναλύθηκαν διάφορες πτυχές του έργου του Παπαδιαμάντη.
Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Βαρσοβίας, Małgorzata Borowska, ανέπτυξε το θέμα “Συντηρητικός και καινοτόμος. Για το έργο του Παπαδιαμάντη», ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Wroclaw, Ηλίας Βράζας, μίλησε με θέμα «Ο Παπαδιαμάντης ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση» και ο Στέλιος Πελασγός παρουσίασε το θέμα «Πως γίνεται κανείς μύθος. Η ζωή και το έργο του Παπαδιαμάντη στην λαϊκή φαντασία των Ελλήνων».
Ο λέκτορας του Πανεπιστημίου Βαρσοβίας, Przemysław Kordos, παρουσίασε την εκδοτική σειρά «Αριστουργήματα της Νεοελληνικής λογοτεχνίας» του Τμήματος Ελληνικών Σπουδών και ανακοίνωσε την προσεχή έκδοση δίτομης μετάφρασης στην πολωνική γλώσσα επιλεγμένων διηγημάτων  του Παπαδιαμάντη. Τέλος, ο Michał Kononiuk έκανε προβολή φωτογραφιών με τίτλο «Η Σκιάθος με τα πόδια. Στα ίχνη του Παπαδιαμάντη».
Η ημερίδα συνοδεύτηκε από μικρή έκδοση με τίτλο «Η Σκιάθος του Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη», η οποία αποτελεί προδημοσίευση μεταφράσεων στην πολωνική γλώσσα αποσπασμάτων από διηγήματα του Παπαδιαμάντη και περιλαμβάνει φωτογραφίες της Σκιάθου.
Το Σάββατο, 29 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε «Βραδιά παραμυθιών με τον Παπαδιαμάντη», στην διάρκεια της οποίας ο Στέλιος Πελασγός αφηγήθηκε παραμύθια, με την συνοδεία παραδοσιακής και βυζαντινής μουσικής από την Δομινίκη Μαυρίδου.
Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε έκθεση φωτογραφιών ελληνικών νησιών, την οποία επιμελήθηκε η φωτογράφος Ewa Ciżewicz, μέλος του Συνδέσμου «Φίλων της Ελλάδας». 
Την ημερίδα παρακολούθησε η προϊσταμένη του Γραφείου Τύπου Μαρία Μονδέλου, η οποία παρέστη και στην βραδιά αφήγησης παραμυθιών.

Συνέντευξη πρωθυπουργού Γ. Παπανδρέου στο πολωνικό περιοδικό “Polityka” (13/4/2011)

To εβδομαδιαίο πολιτικο-κοινωνικό περιοδικό Polityka, με τίτλο «Οι θηρευτές και τα θύματα», δημοσιεύει συνέντευξη που παραχώρησε στον δημοσιογράφο Jacek Żakowski ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, κατά την διάρκεια της επίσκεψής του στη Βαρσοβία στις 7 Απριλίου.
Υπότιτλος της συνέντευξης: «Ο έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου (μιλάει) για την κρίση, τα αδύναμα κράτη και τις παντοδύναμες οικονομικές αγορές, καθώς και την Πολωνική Προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Jacek Żakowski: Σας καλωσορίζω στη χώρα.
Γιώργος Παπανδρέου: Πάντοτε θυμάμαι τις πολωνικές μου ρίζες.
Είναι ευχάριστο.
Σήμερα με τον Bronisław Komorowski (= τον Πρόεδρο της Πολωνικής Δημοκρατίας) ανακαλύψαμε ότι είμαστε στενοί συγγενείς. Οι γιαγιάδες μας κατάγονταν από την οικογένεια των Mineyko.
Και έτσι φανερώθηκε μια άγνωστη έως τώρα ευρωπαϊκή δυναστεία.
Η δυναστεία των Mineyko.
Στην Πολωνία η οικογένεια είναι εξίσου σημαντική όπως και στην Ελλάδα. Μάλλον αναρωτιέστε τι θα έλεγε ο παππούς σας, ο Γεώργιος, τρεις φορές πρωθυπουργός, δημιουργός του Ελληνικού Σοσιαλιστικού Κόμματος, και ο πατέρας σας ο Ανδρέας, δύο φορές πρωθυπουργός, δημιουργός του σοσιαλιστικού ΠΑΣΟΚ, σε σας, τον Πρόεδρο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και πρωθυπουργό, βλέποντας πως μειώνετε τις κοινωνικές παροχές και αντιμετωπίζετε τις μαζικές εργατικές διαμαρτυρίες;
Μάλλον θα έλεγαν πάνω-κάτω αυτό που λέω στον εαυτό μου: «Πρέπει να σώσεις αυτή τη χώρα!»
Από το βάρος του υπερβολικών κοινωνικών παροχών;
Οι κοινωνικές δαπάνες δεν αποτελούν την κύρια πηγή των προβλημάτων.
Αλλά τι;
Η κακή διαχείριση.
Στην πολιτική ή τον επιχειρηματικό κόσμο;
Στην πολιτική. Διότι η Ελλάδα δεν είναι μια φτωχή χώρα. Ήταν, όμως, πολύ αναποτελεσματικά διακυβερνώμενη. Η προηγούμενη κυβέρνηση σε πεντέμισι έτη διπλασίασε το ελληνικό δημόσιο χρέος. Και στην διάρκεια καλών οικονομικών ετών. Η παγκόσμια κρίση είχε σε αυτό το μερίδιό της. Όμως αποκάλυψε κυρίως προβλήματα: τις πελατειακές σχέσεις, την έλλειψη διαφάνειας, τις εξυπηρετήσεις προς τις μεγάλες επιχειρήσεις, την διαφθορά, την φοροδιαφυγή από την πλευρά των προνομιούχων. Αυτά όλα δημιούργησαν ένα πολιτικό κλίμα ανομίας. Αυτό θα πρέπει να εξυγιανθεί. Πρώτα από όλα, όμως, θα πρέπει να σώσουμε την Ελλάδα από την πτώχευση.
Πως;
Πρώτον, λαμβάνοντας υπ`όψιν ότι δεν μπορεί όλο το βάρος να μεταφέρεται στους πιο αδύναμους. Εάν αναμένεται να λειτουργήσει η χώρα, θα πρέπει να είναι δίκαιη. Υπάρχει, όμως, και η παγκόσμια διάσταση. Το διεθνές σύστημα διευκολύνει την λειτουργία των φορολογικών παραδείσων και την φοροδιαφυγή.
Πιστεύετε ότι είναι ένα σύμπτωμα της κρίσης της παγκοσμιοποίησης;
Εν μέρει. Ως κρίση της δημοκρατικής εξουσίας σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Κοιτάξτε προσεκτικά τις πηγές της αμερικανικής οικονομικής κρίσης το 2008. Πως σημειώθηκε; Από τη μία πλευρά, ο οικονομικός τομέας αυξανόταν για χρόνια, γινόταν ολοένα και ισχυρότερος και σταδιακά απορυθμιζόταν, ακόμη και απαρατήρητος. Μέχρις ότου άρχισε να δημιουργεί τοξικές οικονομικές αξίες. 
Μπορούσε να τα δημιουργεί διότι ήταν ανεξέλεγκτος. Και δεν ελεγχόταν διότι ήταν ιδιαίτερα ισχυρός, ώστε οι ασκούντες lobby να ελέγχουν τις δημοκρατικές Αρχές. Οι ρόλοι αντιστράφηκαν. Στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο η συγκεντρωμένη οικονομική εξουσία αναγκάζει την πολιτική εξουσία να δημιουργεί ευνοϊκές γι` αυτήν κανόνες. Τα μεγάλα κεφάλαια ρέουν στην ισχυρή διεθνή οικονομική τάξη. Η συγκέντρωση του κεφαλαίου από την ολιγομελή τάξη είναι τεράστια. Αυτό δημιουργεί άγνωστα μέχρι πρότινος προβλήματα.
Ποια;
Μια μεμονωμένη χώρα σήμερα δυσκολεύεται πολύ να φορολογήσει αποτελεσματικά μια μεγάλη επιχείρηση, διότι τα χρήματα μπορούν να διαφύγουν γρήγορα στο εξωτερικό. Τα κράτη χάνουν έσοδα. Οι εταιρείες κερδίζουν, δεν καταβάλλουν όμως φόρους.
Πιστεύετε ότι το κράτος έχει χάσει ήδη αυτό το παιχνίδι με το διεθνές κεφάλαιο;
Ακόμη (λειτουργεί) ανεπαρκώς. Πρέπει να δημιουργήσουμε διεθνείς ρυθμίσεις.
Είναι ακόμη ρεαλιστικό αυτό;
Στην Ευρώπη συζητάμε για τη δημιουργία ενός φόρου στις διεθνείς οικονομικές συναλλαγές. Ο οικονομικός παράγοντας πληρώνει πολύ μικρούς φόρους σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις της πραγματικής οικονομίας. Ένας φόρος της τάξης του 0,5% στις συναλλαγές θα έδινε στην Ευρώπη ένα εισόδημα της τάξης των 200 δις. ευρώ. Κανένα μεμονωμένο κράτος δεν είναι σε θέση να εισάγει έναν τέτοιο φόρο. Μπορούμε, όμως, να το κάνουμε από κοινού. Είναι μια από τις ενδεχόμενες απαντήσεις, ως συνέπεια της παγκοσμιοποίησης που είναι η αφαίρεση της οικονομίας από την εξουσία του εθνικού κράτους.
Η οικονομία που βρέθηκε εκτός εξουσίας των κρατών είναι ελαφρώς ρυθμιζόμενη και χαμηλά φορολογημένη. Δημιουργεί αποτελεσματικά πλούτο, αλλά τον αναδιανέμει πολύ άνισα. Μακροπρόθεσμα δεν μπορεί να λειτουργεί έτσι. Δημιουργούμε αρκετό πλούτο για να εξαλείψουμε την φτώχεια και τον αναλφαβητισμό, αλλά δεν ξέρουμε να τον χρησιμοποιήσουμε κατάλληλα. Διότι η πολιτική εξουσία εξακολουθεί να είναι κλειστή σε εθνική κλίμακα, ενώ η οικονομία λειτουργεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Είναι μια κρίση πολιτικής εξουσίας;
Οι πολίτες βλέπουν αυτή την κατάσταση και αναμένουν ότι οι πολιτικοί θα την αντιμετωπίσουν, ενώ οι πολιτικοί είναι αδύναμοι. Ενεργούν σε μια ιδιαίτερα μικρή κλίμακα. Γι` αυτό είναι τόσο σημαντικός ο ρόλος της Ευρώπης. Διότι η Ευρώπη θα μπορούσε να αλλάξει αυτή την κατάσταση, εάν αποφάσιζε να δημιουργήσει μια διεθνή τάξη, που ευνοεί μια πιο δίκαια κατανομή του πλούτου. Έχουμε τη γνώση, την τεχνολογία, το κεφάλαιο που επιτρέπει να αποφύγουμε έναν κόσμο, όπου υπάρχει περισσότερη βία, φονταμενταλισμοί, εξτρεμισμοί, διενέξεις. Είμαι σοσιαλιστής, αλλά το λέω σε όλους όσους συνομιλώ και όλοι συμφωνούν.
Λέτε για τον εαυτό σας: είμαι σοσιαλιστής;
Διότι είμαι.
Γνωρίζω ότι εάν κάποιος αναφέρει για εσας “αυτός είναι σοσιαλιστής”, στα μάτια πολλών ανθρώπων η δύναμη των επιχειρημάτων σας θα μειωθεί κατά το ήμισυ.
Εδώ κάνουμε λόγο για αξίες. Τι χρειαζόμαστε; Περισσότερη δημοκρατία, συμμετοχή, ισότητα, κοινωνική συνοχή και παύση του πολέμου των ανθρώπων κατά του περιβάλλοντος. Είμαι σοσιαλιστής, αλλά δεν συνδέομαι με κανένα σοσιαλιστικό δόγμα. Δεν πιστεύω ότι η αγορά θα λύσει όλα τα προβλήματα. Αλλά δεν πιστεύω και ότι το κράτος μπορεί να τα λύσει όλα. Το κράτος και η αγορά μπορούν να εξυπηρετούν τους ανθρώπους, εάν λειτουργούν από κοινού. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τα κράτη κυριαρχήθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις δυνάμεις της αγοράς. Από εκεί [πηγάζουν] τα προβλήματα της Ελλάδας.
Η πλειοψηφία των πολιτικών και των σχολιαστών θα συμφωνούσε μαζί σας ότι η κρίση μάς έκανε να συνειδητοποιήσουμε την ανάγκη για κάποια νέα τάξη. Πέρασαν, όμως, δύο χρόνια από τότε που ξέσπασε η κρίση και ελάχιστα καταφέραμε να κάνουμε.
Πιστεύετε ότι χρειαζόμαστε μια νέα κρίση, ώστε να αλλάξει κάτι ή αυτές οι αλλαγές απαιτούν χρόνο και οδεύουν προς την σωστή κατεύθυνση;
Μάλλον και το ένα και το άλλο. Η κρίση του 2008 ήταν μια “καμπάνα συναγερμού” που υπενθυμίζει ότι στην οικονομία χρειαζόμαστε περισσότερη διαφάνεια, έλεγχο, αξιοπιστία. Οι πρώτες αντιδράσεις ήταν σωστές. Οι κυβερνήσεις τόνωναν την οικονομία και έκαναν ότι μπορούσαν ώστε η ύφεση να μην είναι ιδιαίτερα βαθιά. Αυτό έφερε αποτέλεσμα. Και δημιούργησαν την εντύπωση ότι η κρίση έχει παρέλθει.
Και δεν έχει (παρέλθει);
Ίσως προς στιγμήν. Εάν δεν δημιουργήσουμε νέα, υπερεθνικά πρότυπα ενέργειας και επιτήρησης, θα βυθιστούμε σε μια νέα κρίση. Διότι οι πηγές της παρούσας κρίσης στην πλειοψηφία τους δεν εξαφανίστηκαν. Οι κυβερνήσεις περιόρισαν μόνο τις συνέπειες της. Και μάλιστα με γιγαντιαίο αντίτιμο.
Όταν συνομιλείτε με τον πρωθυπουργό Tusk, τον Πρόεδρο Obama, τον πρωθυπουργό Zapatero ή την καγκελάριο Merkel, πώς δέχονται αυτές τις απόψεις;
Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι είμαστε κυρίως ηγέτες των χωρών μας. Ο καθένας μας είναι υπεύθυνος για το κράτος του. Κυρίως αυτό μας απασχολεί. Αλλά οι ηγέτες των μικρών χωρών, και τώρα ήδη και των μεσαίων, όπως η Πολωνία, συνειδητοποιούν ότι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν μόνοι τους. Το θέμα είναι ότι μερικές από τις ισχυρότερες χώρες ελπίζουν ακόμη ότι θα τα καταφέρουν. Αν και ο Πρόεδρος Obama κατανοεί την ανάγκη νέων παγκόσμιων λύσεων.

Η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό-Τέσσερις ξένοι ανταποκριτές μιλούν για βελτίωση και δημοσιεύματα αλληλεγγύης

Τέσσερις Ευρωπαίοι δημοσιογράφοι, που εργάζονται στην Ελλάδα, συγκλίνουν στην άποψη ότι η εικόνα της Ελλάδας έχει αλλάξει προς το καλύτερο, είτε διότι οι αναφορές που γίνονται περιλαμβάνουν θετικά σχόλια και εκπέμπουν κάποια αισιοδοξία είτε διότι τα ρεπορτάζ έχουν απλώς λιγοστέψει.
«Το κλίμα άρχισε να αλλάζει αμέσως μετά τις εκλογές στη Ρηνανία-Βεστφαλία» μας λέει η Κορίνα Γιέσεν, ανταποκρίτρια της βερολινέζικης «Berliner Zeitung». «Η γερμανική κυβέρνηση συμφώνησε στο πακέτο στήριξης, προβλήματα ανέκυψαν και για άλλες χώρες και στο στόχαστρο βρέθηκαν πλέον οι τράπεζες. Η ατμόσφαιρα για την Ελλάδα άλλαξε και άρχισαν να βγαίνουν στον Τύπο δημοσιεύματα αλληλεγγύης προς την Ελλάδα. Αναφορές του είδους, “τώρα είναι η καλύτερη εποχή για διακοπές στην Ελλάδα”, “κανένας κίνδυνος για τους Γερμανούς”, “οι Ελληνες ακόμη αγαπούν τους Γερμανούς” έκαναν όλο και συχνότερα την εμφάνισή τους. Στο βάθος όμως, εκτός από αλληλεγγύη, κρύβονταν και οι ευκαιρίες από τις φθηνότερες τιμές στα τουριστικά καταλύματα» επισημαίνει η κ. Γιέσεν.
«Κανείς στο εξωτερικό δεν αμφισβητεί την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να ανατρέψει τα δεδομένα» τονίζει η Χελένα Σμιθ, ανταποκρίτρια του βρετανικού «Guardian». «Ο δρόμος είναι μακρύς και δύσκολος, όπως επισημαίνω και σε σημερινό εκτενές άρθρο με την ευκαιρία της επίσκεψης των ξένων διαπραγματευτών, αλλά υπάρχουν σαφείς ενδείξεις αισιοδοξίας. Επικαλούμαι μάλιστα και σχετικό άρθρο της γερμανικής οικονομικής εφημερίδας “Handelsblatt” που τόνισε ότι για τον τρόπο με τον οποίο μειώνονται τα ελλείμματα οι Ευρωπαίοι μπορούν να διδαχθούν περισσότερο από την Ελλάδα παρά από τη Γερμανία». «Σε σχέση με την προηγούμενη κυβέρνηση, η εικόνα της σημερινής είναι η μέρα με τη νύχτα» τονίζει η κ. Σμιθ, η οποία στο χθεσινό άρθρο της επισημαίνει ότι οι κινήσεις αναδιάρθρωσης δεν θα είναι εύκολες σε καθεστώς οικονομικής ύφεσης, με πολλούς Ελληνες να ασκούν δριμεία κριτική στην Ευρωπαϊκή Ενωση και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, «αν και κατ’ ιδίαν παραδέχονται πως μόνον η εξωτερική παρέμβαση μπορούσε να αναγκάσει το αναξιόπιστο πολιτικό σύστημα» να πάρει μέτρα.
«Η αντιστροφή στην εικόνα της Ελλάδας είναι εμφανής» λέει ο Αντόνιο Φεράρι, αναλυτής της ιταλικής «Corriere della sera» που ασχολείται επί δεκαετίες με θέματα Ελλάδας, Μέσης Ανατολής και Βαλκανίων: «Υπάρχει η αίσθηση ότι τα χειρότερα πέρασαν, αν και είναι δύσκολο να προβλεφθούν οι αντιδράσεις του κόσμου στην Ελλάδα αλλά και άλλες χώρες το φθινόπωρο, τότε που οι πολίτες θα νιώσουν στο πετσί τους τις συνέπειες των μέτρων». Ο κ. Φεράρι μάς θυμίζει ότι εξαρχής η Ιταλία δήλωσε την αλληλεγγύη της στην Ελλάδα, αλλά και ότι τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης ελάχιστα ασχολήθηκαν με ηθικοπλαστικές πλευρές της κρίσης, όπως έκαναν οι Γερμανοί. «Συμβάλλουν οι συγγένειες στη νοοτροπία αλλά και προβλήματα όπως η φοροδιαφυγή που υπάρχουν και στην Ιταλία. Ειλικρινώς φοβόμουν χειρότερες αντιδράσεις, που προς το παρόν δεν είδαμε. Ισως βοηθούν και οι καλοκαιρινές διακοπές. Ισως κάποιοι κατάλαβαν ότι δεν μπορείς από τη μια να καταγγέλλεις ένα κράτος και από την άλλη να πιέζεις για να εξασφαλίζεις προμήθειες εξοπλισμών»…
Ανταποκρίτρια του πρώτου κρατικού τηλεοπτικού σταθμού της Γερμανίας ARD, η Σουζάνε Μπάουζινγκερ μας μιλά για «στάση αναμονής» των γερμανικών μέσων. «Οι εποχές που στέλναμε καθημερινώς αναλυτικά ρεπορτάζ για το πώς λειτουργούν τα ελληνικά σχολεία, τα νοσοκομεία, οι δημόσιες υπηρεσίες και το συνταξιοδοτικό σύστημα πέρασαν. Το ενδιαφέρον αμβλύνθηκε και αυτό δημιουργεί τη διαφοροποιημένη εικόνα για την Ελλάδα, ειδικά στην τηλεόραση που λειτουργεί βραχυπρόθεσμα και χωρίς να επανέρχεται εύκολα στα θέματα. Ισως εάν έχουμε και πάλι μεγάλες διαδηλώσεις, επεισόδια και ταραχές να δημιουργηθεί και πάλι ενδιαφέρον. Εως τότε οι αναφορές περιορίζονται στα πιο ειδικά μέσα ενημέρωσης».
(Ελευθεροτυπία, 27/7/2010)

Karaghiozis: “Inextricable part of Greek Culture”

Greece is planning to press its claims to Karaghiozis, a shadow puppet theatre character that UNESCO has deemed to be part of Turkey’s cultural heritage.
“Karaghiozis is an extricable part of our culture,” Foreign Ministry’s Spokesperson said, adding that UNESCO allows neighbouring countries to access the same commodity when it comes to intangible cultural heritage.
The issue has prompted an announcement by the Ministry of Culture, according to which, “it is commonly known and undoubted that shadow theatre refers to a cultural tradition which surpasses boundaries and spans through the Balkans, and the broader East, long time before the emergence of contemporary states.

Concerning the Greek version of Karaghiozis, it represents a vivid chapter of Modern Greek culture, which defends traditional values broadly cherished by the Greek people.”

Museum of Shadow Theatre: Museum of Shadow Theatre & Greek Shadow Theatre Group Athanasiou: Karaghiozis-History

You Tube: Karagiozis & Athens Plus (16.7.2010): Greece to stake its claim to Karagiozis show

(GREEK NEWS AGENDA)

New OSCE PA President: Petros Efthymiou

Ruling PASOK party deputy Petros Efthymiou was elected as the new president of the Parliamentary Assembly of the Organisation for Security and Co-operation in Europe (OSCE), during the forum’s 19th annual session.
Efthymiou, who was a Vice-President in the Assembly, was elected with 130 votes, against 64 of Senator Consiglio Di Nino (Canada).
Participants at the 19th session discussed a wide range of issues, amongst which the situation in Kyrgyzstan, the Parliamentary Assembly’s involvement in the Corfu process, the peace process in the Middle East, nuclear security, cyber-crime.
(GREEK NEWS AGENDA)

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ “Γιατί το Βυζάντιο”

Γλύκατζη-Αρβελέρ Ελένη

Γιατί το Βυζάντιο

Το «Γιατί το Βυζάντιο», το καινούργιο βιβλίο της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ, γραμμένο απευθείας στα ελληνικά, αποτελεί ένα απόσταγμα σχεδόν βιωματικό, από την πολύχρονη διδασκαλία της διαπρεπούς βυζαντινολόγου στη Σορβόννη. Απευθύνεται στο ευρύ κοινό και ειδικά σε εκείνους που τους απασχολεί το ζήτημα της ελληνικής ιστορικής συνέχειας.
«Το πόνημα αυτό», αναφέρει η ίδια, «απευθύνεται σε όσους από τους Νεοέλληνες ταλανίζονται με το πρόβλημα της ελληνικής ιστορικής συνέχειας και στους ξένους (κυρίως τους Δυτικοευρωπαίους και τους Αμερικανούς βλαστούς τους) που αρκούνται στην επιλεκτική γνώση του παρελθόντος τους, άσχετα από κάθε ιστορική πραγματικότητα και με μόνο μέλημα τη δικαίωση μιας σύγχρονης πολιτικής προσέγγισης, που υπαγορεύουν συμφέροντα και ενδιαφέροντα, ξένα συχνά από την ιστορία και το αντικείμενό της».
Η συγγραφέας επιχειρεί να αποσαφηνίσει το Βυζάντιο δια του Βυζαντίου, με πολλαπλές αναφορές σε κείμενα – κλειδιά (Τριακονταετηρικός του Ευσεβίου, Κοσμογραφία του Κοσμά Ινδικοπλεύστη, Τακτικά του Λέοντος ΣΤ’ τυο Σοφού, Βίος Ιακώβου του Νεοφωτίστου, Σχόλια του Τζέτζη, Επαναγωγή κ.ά.), τα οποία, κατά τη γνώμη της, εκφράζουν συνοπτικά τα χαρακτηριστικά της βυζαντινής ψυχοσύνθεσης ή σημαδεύουν παραστατικά τομές και στροφές της ιστορίας του Βυζαντίου.
Ο στόχος της Ελένης Γλύκατζη-Αρβελέρ είναι ο εξής, όπως τον διατυπώνει στον Πρόλογό της: «Να βάλω, κατά το δυνατόν, έστω εκ του πλαγίου και λάθρα σχεδόν, το Βυζάντιο στη θέση που τα επιτεύγματά του μας υπαγορεύουν: να πω συνοπτικά, εννοώ, αυτά που το αναδεικνύουν ως την πρώτη ευρωπαϊκή αυτοκρατορία και που εξηγούν, όχι μόνο το πολιτιστικό μεγαλείο του (και αυτό ανεπαρκώς ακόμη γνωστό), αλλά και την ασυνήθη για παγκόσμια δύναμη (όπως ήταν κάποτε το Βυζάντιο) μακροβιότητά του».
Η επιλογή των θεμάτων που αναπτύσσονται σχετίζεται κυρίως με φαινόμενα μακράς διαρκείας και μπορούν να ερμηνεύσουν το «Γιατί» της βυζαντινής πολιτικής εμβέλειας (εξ ου και ο τίτλος «Γιατί το Βυζάντιο»).
Αναλύονται οι σχέσεις της πολιτείας με την εκκλησία (αυτοκράτορα και πατριάρχη), του κέντρου με την περιφέρεια (Κωνσταντινούπολης και επαρχιών), του Βυζαντίου με τους πολυποίκιλους γείτονές του, φίλους, συμμάχους ή εχθρούς. Οι συνοριακές συρρικνώσεις, οι δογματικές διαμάχες, οι στρατιωτικοπολιτικές αντιπαλότητες και οι άνισες κοινωνικές διαβαθμίσεις που ρύθμιζαν την καθεστηκυία τάξη εξηγούν τη δυσκολία της βυζαντινής κοινωνίας αλλά και της πολιτικής να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καιρών. Η πτώση της αυτοκρατορίας πρώτα στα χέρια των Σταυροφόρων (1204) και τελικά στους Οθωμανούς (1453) προλογίζουν την χαλεπότητα της μετέπειτα εποχής που θεμέλιό της ωστόσο μένει η πολύχρονη βυζαντινή εμπειρία: θρησκευτική, ιδεολογική και βιωματική. Απόηχός της ως τις μέρες μας μπορεί να θεωρηθεί η αμφίσημη σχέση των Νεοελλήνων με τη Δύση και με την Ανατολή, πρόβλημα της νεοελληνικής ταυτότητας.
Εκδόσεις: Ελληνικά Γράμματα